تفاوت ربا با سود سرمایهگذاری چیست؟
بسیاری از مسلمانان نگران این هستند که آیا سود سرمایهگذاریشان حلال است یا نه. این نگرانی منطقی است، ولی نباید مانع سرمایهگذاری شود.
تعریف ربا#
ربا در اسلام به معنای:
- گرفتن مبلغ اضافی بر اصل وام
- بدون انجام کار واقعی
- با تضمین بازپرداخت
مثال کلاسیک ربا:#
علی ۱۰۰ تومان به حسن قرض میدهد و میگوید: «یک ماه بعد ۱۱۰ تومان پس بده.»
این ربا است چون:
- ✗ سود تضمینی است
- ✗ کار واقعی انجام نشده
- ✗ ریسک فقط بر عهده وامگیرنده
تعریف سود سرمایهگذاری#
سود سرمایهگذاری به معنای:
- کسب درآمد از فعالیت اقتصادی واقعی
- با مشارکت در سود و زیان
- بدون تضمین مبلغ مشخص
مثال سود حلال:#
علی با حسن شریک میشود و مغازه میزنند. سود و زیان را تقسیم میکنند.
این حلال است چون:
- ✓ کار واقعی انجام میشود
- ✓ ریسک مشترک است
- ✓ سود تضمینی نیست
جدول مقایسه#
| شاخص | ربا (حرام) | سود سرمایهگذاری (حلال) |
|---|---|---|
| کار واقعی | ❌ ندارد | ✅ دارد |
| ریسک | ❌ یکطرفه | ✅ مشترک |
| سود | ❌ تضمینی | ✅ متغیر |
| پشتوانه | ❌ فقط قرض | ✅ دارایی/پروژه |
انواع سود حلال#
۱. سود تجارت#
خرید و فروش کالا با سود = حلال ✅
۲. سود اجاره#
دریافت اجاره از ملک = حلال ✅
۳. سود مشارکت#
سهم از سود پروژه مشترک = حلال ✅
۴. رشد قیمت دارایی#
افزایش ارزش ملک/طلا/سهام = حلال ✅
سود بانکی کدام است؟#
سود سپرده بانکی#
| ویژگی | وضعیت |
|---|---|
| تضمینی است | ❌ مشکوک |
| کار مشخصی انجام نمیشود | ❌ مشکوک |
| ریسکی برای سپردهگذار نیست | ❌ مشکوک |
نتیجه: بسیاری از فقها سود سپرده بانکی را مشکوک میدانند.
دارایی توکنیزه کدام است؟#
مثال: توکن ملکی#
| ویژگی | وضعیت |
|---|---|
| پشتوانه واقعی (ملک) | ✅ حلال |
| سود از اجاره | ✅ حلال |
| ریسک مشترک | ✅ حلال |
| تضمینی نیست | ✅ حلال |
نتیجه: دارایی توکنیزه با پشتوانه واقعی، شرعاً حلال است.
چکلیست تشخیص#
قبل از سرمایهگذاری بپرسید:
☐ آیا کار واقعی انجام میشود؟ ☐ آیا ریسک مشترک است؟ ☐ آیا سود تضمینی نیست؟ ☐ آیا پشتوانه واقعی دارد؟
اگر همه «بله» باشد = حلال
جمعبندی#
| نوع | حکم |
|---|---|
| قرض با سود ثابت | حرام (ربا) |
| سود تجارت | حلال |
| سود اجاره | حلال |
| سود مشارکت | حلال |
| دارایی توکنیزه | حلال (با پشتوانه) |
برای احکام دقیق، با مرجع تقلید خود مشورت کنید.
