مشارکت واقعی یا سود بانکی؟
این سوال ذهن بسیاری از مسلمانان را مشغول کرده: آیا سود بانکی همان مشارکت است؟
بیایید صادقانه بررسی کنیم.
تعریف مشارکت اسلامی#
شراکت واقعی (مضاربه/مشارکت)#
در اسلام، مشارکت واقعی یعنی:
- ✅ سرمایهگذار پول میدهد
- ✅ عامل کار میکند
- ✅ سود و زیان مشترک است
- ✅ سود از کار واقعی به دست میآید
مثال کلاسیک:#
علی ۱۰۰ میلیون میدهد. حسن مغازه میزند. اگر سود شد: ۷۰٪ علی، ۳۰٪ حسن اگر ضرر شد: هر دو متحمل میشوند
تعریف سود بانکی#
ادعای بانکها#
بانکها میگویند: «ما پول شما را در پروژهها سرمایهگذاری میکنیم.»
واقعیت#
| ادعا | واقعیت |
|---|---|
| مشارکت | ❌ سود از قبل مشخص است |
| ریسک مشترک | ❌ بانک ضرر نمیکند |
| کار واقعی | ⚠️ مشخص نیست |
| شفافیت | ❌ نمیدانید پول کجا رفته |
مقایسه دقیق#
| شاخص | مشارکت واقعی | سود بانکی |
|---|---|---|
| سود از قبل مشخص؟ | ❌ خیر | ✅ بله |
| ریسک مشترک؟ | ✅ بله | ❌ خیر |
| میدانید پول کجا رفته؟ | ✅ بله | ❌ خیر |
| در ضرر شریکید؟ | ✅ بله | ❌ خیر |
| کار واقعی مشخص؟ | ✅ بله | ❌ خیر |
چرا این تفاوت مهم است؟#
از نظر شرعی:#
مشارکت واقعی = حلال ✅ چون ریسک و سود مشترک است.
سود تضمینی بدون ریسک = مشکوک ⚠️ چون شبیه ربا است.
از نظر اقتصادی:#
مشارکت واقعی:
- پول به تولید میرود
- اقتصاد رشد میکند
- شغل ایجاد میشود
سود بانکی:
- پول ممکن است در دلالی برود
- تورم افزایش مییابد
- نابرابری بیشتر میشود
مشارکت واقعی چگونه است؟#
مثال ۱: سرمایهگذاری در ملک#
شما ۱۰ میلیون میدهید. مدیر ملک میخرد و اجاره میدهد.
- سود ماهانه از اجاره: ۵۰۰ هزار
- اگر مستاجر نباشد: سودی نیست
- اگر ملک ارزان شود: ضرر میکنید
این مشارکت واقعی است ✅
مثال ۲: سرمایهگذاری در پروژه#
شما ۱۰۰ دلار میدهید. پروژه ساختمانی اجرا میشود.
- اگر پروژه سود کند: سهم میگیرید
- اگر پروژه ضرر کند: ضرر میکنید
این مشارکت واقعی است ✅
سود بانکی چگونه است؟#
مثال:#
شما ۱۰ میلیون سپرده میگذارید.
- بانک میگوید: «۲۰٪ سالانه میدهیم»
- نمیدانید پول کجا رفته
- اگر بانک ضرر کند، باز هم سود میگیرید
- ریسکی برای شما نیست
این شبیه ربا است ⚠️
جایگزین شرعی#
توکنهای پشتوانهدار#
| ویژگی | وضعیت |
|---|---|
| پشتوانه واقعی | ✅ ملک/پروژه |
| سود از کار واقعی | ✅ اجاره/فروش |
| ریسک مشترک | ✅ قیمت بالا/پایین میرود |
| شفافیت | ✅ میدانید پول کجاست |
این مشارکت واقعی است ✅
چکلیست شرعی#
قبل از سرمایهگذاری بپرسید:
☐ سود از قبل تضمینی است؟ (باید خیر باشد) ☐ در ضرر هم شریکم؟ (باید بله باشد) ☐ میدانم پول کجا میرود؟ (باید بله باشد) ☐ کار واقعی انجام میشود؟ (باید بله باشد)
اگر همه درست بود = مشارکت واقعی = حلال
نظر فقهی#
اکثر فقها:#
| نوع | حکم |
|---|---|
| مشارکت واقعی | حلال ✅ |
| سود تضمینی بدون ریسک | مشکوک ⚠️ |
| ربا آشکار | حرام ❌ |
توصیه: با مرجع تقلید خود مشورت کنید.
جمعبندی#
مشارکت واقعی:#
- ✅ ریسک مشترک
- ✅ سود از کار واقعی
- ✅ شفاف
- ✅ شرعی
سود بانکی:#
- ⚠️ ریسک یکطرفه
- ⚠️ سود تضمینی
- ⚠️ مبهم
- ⚠️ مشکوک
انتخاب با شماست.
برای سرمایهگذاری حلال، به دنبال مشارکت واقعی باشید.
